top of page

Građa molekula

Molekule nastaju pri međusobnom spajanju atoma nemetala, pri čemu se ostvaruje kovalentna veza. Kovalentna veza ima strogu usmjerenost u prostoru. Kada molekula ima više jednostrukih kovalentnih veza između centralnog atoma i susjednih atoma, veze međusobno

zatvaraju kut.

 

Tetraedar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Elementi 14. grupe periodnog sustava elemenata; četverovalentni

 

  • u spojevima ostvaruju četiri jednostruke kovalentne veze

  • zatvaraju kut od 109,50

  • primjeri; metan: CH4, silan: SIH4, german: GeH4, stanan: SnH4, plumban: PbH4

  • ostale molekule i ioni tetraedarske strukture su; perklorat ion: ClO4-, tiosulfat ion: S2O32-, bijeli fosfor P4, amonijev kation: NH4+, fosfatni ion: PO43-

 

 

Trostrana (trigonska) piramida

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Elementi 15. grupe periodnog sustava elemenata; trovalentni

 

  • osim tri nesparena elektrona u valentnoj ljusci imaju i nepodijeljen el.par

  • zbog odbijanja podijeljenog i nepodijeljenog el. para kut iznosi 1070

  • primjeri: amonijak:NH3, fosfin:PH3, arsin:AsH3, stibin:SbH3, bizmutin:BiH3

  • istu će strukturu imati spojevi u kojima se vodik zamijeni s atomom halogenog elementa (NCl3, NF3,……)

  • ostale molekule:kloratni ion:ClO3-, sulfitni ion:SO32-

 

 

Kutna (V-oblik) molekula

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Elementi 16. grupe periodnog sustava elemenata; dvovalentni

         

  • osim dva nesparena elektrona u valentnoj ljusci imaju i dva nepodijeljena el.para

  • zbog odbijanja podijeljenog i nepodijeljenog el. para kut iznosi 104,50

  • primjeri: H2O, H2S, H2Se, H2Te

  • ostale molekule ; SnCl2, SO2, NO2, ClO2, O3, NO2- (nitritni ion)

 

 

Linearne molekule

 

 

 

 

 

 

 

Kod molekula koje odstupaju od pravila okteta, centralni stom nije okružen sa osam elektrona, već sa manjim brojem elektrona – dva elektronska para- BeCl2

 

  • kut između veza je 1800

  • linearnu strukturnu formulu ima još: etin: (H – C ≡ C – H), ugljikov dioksid (O=C=O), ugljikov disulfid (S=C=S), cijanovodik (HCN), azidni ion (N3-) dušikov(I)oksid (N2O)

 

 

Planarne (trokutaste) molekule

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Molekule imaju sve atome smještene u jednoj ravnini;

 

  • molekule BCl3 i BF3 su trokutaste i planarne građe pri čemu je atom bora u sredini, a atomi halogenih elemenata u vrhovima trokuta

  • planarna je i molekula etena zbog kombinacije jedne dvostruke i dvije jednostruke kovalentne veze koju ostvaruje svaki atom ugljika u molekuli

  • planaran je i svaki dio (funkcionalna skupina) molekule aldehida, ketona, karboksilne kiseline ili estera

  • ostale molekule: metanal(formaldehid) HCHO , benzena C6H6, karbonatni ion CO32-, sumporov trioksid SO3

 

 

Trigonske bipiramide

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Kada centralni atom ima pet elektronskih parova, oni se smještaju jedan o drugoga najdalje – u vrhove trigonske bipiramide

 

  • takav razmještaj nalazimo u molekulama PCl5, SF4, ClF3, PF5

  • iona : I3-

 

 

Oktaedar

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Molekule kod kojih je šest elektrona oko centralnog atoma imat će kovalentne veze

 usmjerene prema vhovima oktaedra

 

  • takav razještajnalazimo u molekulama SF6, IF5

  • iona : ICl4-

 

 

OSTALI OBLICI MOLEKULA

 

Vodikov peroksid, H2O2 

 

  • u jednoj ravnini su atomi kisika, a atomi vodika strše iz ravnine pod kutem od 94 stupnja

  • struktura sliči na djelomično otvorenu knjigu pri čemu bi atomi kisika bili na spoju stranica, a atomi vodika na nasuprotnim listovima knjige

 

Molekula sumpora, S8

 

  • prstenasta molekula neravne strukture

  • četiri atoma su u donjoj ravnini, a preostala četiri atoma su iznad

  • međusobno su spojeni gornji i donji atomi cik-cak linijom jednostrukih kovelentnih veza

 

Hidrazin, N2H4

 

  • molekula nije simetrična, atomi dušika spojeni su jednostrukom kovalentnom vezom, a svaki dušik veže dva vodika

  • prikaže li se molekula pomoću Newmanove projekcijske formule vodikovi atomi jednog dušika sa vodikovim atomima na drugom dušiku tvorit će «nezgodnu» gauche (goš) konformaciju

  • dva vodika na jednom dušiku međusobno zatvaraju kut od 120 stupnjeva

bottom of page